مقدمه

خواستگاه و پیدایش جریان مقاومت اسلامی را می توان مصادف با روز های آغازین رسالت پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم دانست. یعنی همان دورانی که مسلمانان تحت شدیدترین فشارها، تهدیدها،سرزنش ها و تحریم های مشرکان قرار داشتند و با ایستادگی و مقاومت خود هرگز سر تسلیم در مقابل خواسته های نامشروع آنها فرود نیاوردند. و حماسه مقاومت سه ساله شعب ابی طالب را به وجود آورند. آری منطق اسلام هرگز سازش را دربرابر دشمنان مستکبر را نمی پذیرد و بر را مقاومت در این راه تاکید ویژهای می کند قرآن کریم در این باره می فرماید : ﴿وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا﴾ .(نساء:75). «چرا در راه خدا و برای رهایی مردان و زنان و کودکانی که [به دست ستم گران تضعیف شده اند]، پیکار نمی کنید؟ همان افراد [ستمدیده ای [که می گویند: پروردگار ما را از این شهر (مکّه) که اهلش ستم گرند، بیرون ببر و از طرف خود برای ما سرپرستی قرار ده واز جانب خود، یار و یاوری برای ما تعیین فرما ». حال آنکه با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 57 روح تازه ای در کالبد جریان مقاومت دمیده شد چرا که بر اساس مبانی مکتبی و فقهی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بر حمایت مادی و معنوی از جریان مقاومت اسلامی و تمام نهضت های آزادی بخش در سطح جهان تاکید شده است و ظلم و استبداد را در هیچ کجای این کره ی خاکی را تاب نمی آورد و این امر در قانون اساسی آن نیزتبلور داشته است. اما دشمنان این جریان که منافع خود را به واسطه تقویت محور مقاومت که دارای مولفه هایی همچون: حمایت از مظلومین جهان ، روحیه جهادی، استکبار ستیزی، ایجاد هویت دینی ، برهم زدن نظم ناعادلانه جهانی و صدور فرهنگ مقاومت  است؛ در خطر می دانند همواره در تلاش اند که چالش های جدی بر سر راه آن ایجاد نمایند که مهمترین این چالش ها را ،از نظر اهمیت  می‏توان چالش‏های سیاسی دانست .بنابراین در نوشتار حاضر برآن شدیم تا با روش توصیفی-تحلیلی بیان نماییم که مهمترین چالش های سیاسی پیش روی جریان مقاومت کدامند؟ و قرآن کریم چه راهکار هایی برای حل آنها ارائه می دهد؟ که در ابتدا به مفهوم شناسی چالش‏های سیاسی و مقاومت می پردازیم و بعد از آن مهمترین چالش‏های سیاسی را بیان و سپس به راهکار های حل آن بر مبنای آیات قرآن کریم می پردازیم.

مفهوم شناسی

2.1.چالش

 واژه‏ی چالش یکی از پر کار برد ترین واژه ها در جهان امروزه است که بصورت عام و در مورد کلیهی حوزه های روابط انسانی بکار گرفته می شود. این واژه تعداد اندکی از فرهنگ نامه ها مورد توجه و بررسی قرار گرفته است . بعنوان نمونه در« فرهنگ علوم انسانی » از نظر لغوی به هماورد خوانی اطلاق می شود (آشوری،1374،ص52) و« در فرهنگ لغات و اصطلاحات سیاسی » به اعتراض کردن،مورد سوال قرار دادن،به مبارزه طلبیدن و رقابت نمودن اطلاق می گردد.(نوروزی،1374،ص69) پس  واژهی چالش دارای معانی زیادی است که در کتب مختلف به آن اشاره شده است که برخی از افراد دیگر،آن را مرادف با بحران ها و آسیب ها بکار برده اند.(فراتی،1381،ص5) با توجه به این تعاریف لغوی از واژهی چالش از نظر اصطلاحی این تعریف برای آن قابل ارائه است: ((شرایط و وضعیت جدیدی که مسیر آینده جامعه را از بیرون مورد هدف قرار داده،حفظ تعادل آن را دچار مشکل و مستلزم تلاشی سخت و سرنوشت ساز می کند.)) (ذوعلم،1384،ص 36)

2.2.سیاست

واژه‏ی سیاست در اصل واژهای عربی است از ریشه « سَاسَ-یسوسُ  » که در پارهای از اوقات به معنای« خلق و خو »  بکار می رود. (ابن منظور،1414ق،ج6،ص109) اما در اکثر امور، معنای غالب آن «  ریاست و تدبیر امور» است. (زمخشری ،1979م،ص 313) این واژه در کتب لغت فارسی نیز به معنای: « پاس داشتن مُلک،حکم راندن بر رعیت،حکومت،ریاست و داوری نمودن» بکار رفته است (دهخدا،1372،مدخل سیاست).

اما این واژه در اصطلاح عبارت است از: « شناختن، اتخاذ تصمیم تخصصی،پیاده سازی بهترین راه و روش برای منافع فردی یا گروهی و جمعی در برابر چالش های احتمالی یا پیش رو،که در این میان معمولاً حکومت ها عامل سیاست ورزی و موضع عمل،گروه ها،افراد و بخش های مختلف جمعیت هستند. » (بشیریه،1384،ص29)

3.2.چالش سیاسی:

به متحول شدن وضع موجود در عرصهی سیاست و حکومت گفته می شود .یعنی وضعیت های بحرانی و بی تعادلی در این عرصه به وجود آید.(عیوضی،1388،ص82) چالش های سیاسی پیامد بحران های سیاسی هستندو به این امر بستگی دارند که چه موضوعاتی سیاسی اطلاق شود؛ چالش سیاسی از تنوع موضوعی برخوردار است.(عیوضی،1388،ص57)

4.1.مقاومت:

معنای غالب واژه‏ی مقاومت،ایستادگی ومقاومت در برابر چیزی است که تعادل و توازن را برهم زده است. خواه یک عامل درونی  مثل امیال نفسانی و خواه یک عامل بیرونی مانند بیماری ، تجاوز و اشغالگری باشد.بنابراین مقاومت  تنها یک وجهی قتالی نیست بلکه می تواند یک رویارویی در عرصه های فرهنگی،تبلیغاتی،تربیتی،اخلاقی،اقتصادی،سیاسی و نظامی باشد.(میرقادری،کیانی،1391ش،ص70) 

چالش های سیاسی پیش روی جریان مقاومت اسلامی

دشمنان جریان مقاومت ،همواره در پی ایجاد بحران های سیاسی در مقابل کشور های تشکیل دهنده این جریان بوده اند؛ تا موانع و چالش های را از بر سر راه حرکت آنها ایجاد کنند. که مهمترین این چالش ها از لحاظ سیاسی عبارتند از:

3.1. اعمال تحریم اقتصادی علیه کشور های محور مقاومت در جهت ایجاد نا رضایتی داخلی:

در ابتدا در مورد مفهوم تحریم باید بیان داشت که عبارت است از ، امتناع در برقراری روابط اجتماعی،سیاسی، اقتصادی و یا نظامی یک دولت یا گروهی خاص از دولت ها برای ایجاد تنبیه و انجام رفتار مورد تایید آنها توسط دولت هدف .(ایوانز و نونام،1381،ص 96) یعنی هدف از ایجاد تحریم تغییر رفتار سیاسی  دولت کشور مورد نظر می باشد. اما برخی  نیز قائل هستند که مهمترین کارکرد تحریم ها، بازدارندگی هم می تواند باشد (ظریف،1376،ص92).

حال آنکه یکی از چالش های.ی که کشور های عضو محور مقاومت امروزه با آن به واسطه دشمنی های استکبارجهانی مواجه هستند،مسئله تحریم از نوع اقتصادی  آن است که به بهانه های واهی و خود خوانده  همچون عدم رعایت حقوق بشر، حمایت مالی از تروریسم ،زندانی های سیاسی و... صورت می پذیرند. سیاست تحریم های اقتصادی در جهت ایجاد فشار بر قشر فرو دست جامعه اعمال می شود تا آنها را کم کم به سمت نارضایتی از عملکرد دولت ها سوق دهد و موجب پدید آمدن نا آرامی هایی در سطح جامعه گردد. که این امر سبب می گردد حکومت مورد نظر قدرت چانه زنی در مقابل خواسته های دشمنان را از دست دهد.  پس در واقع تحریم ها را میتوان ابزار  اقتصادی قدرت های استثمارگرا  دانست که برای نیل   به " اهداف سیاست خارجی خود" از آنها بهره می برند.(زهرانی،۱۳۷۶،ص ۶۸) اما واکنش دولت های تحریم شده در مقابل تحریم کنندگان می تواند تن دادن به خواسته های آنان باشد که منجر به ختم ،تعدیل و یا حتی استمرار تحریم ها شود. یا اینکه کشور هدف، از خود سر سختی و عدم انعطاف نشان دهد که این امر نیز استمرار و گسترش تحریم ها را در پی دارد.(انصاریان،۱۳۹۳،ص ۶۰_۵۸) اما منطق مقاومت ،عدم انعطاف پذیری در مقابل دشمنان مستکبر را می پذیرد با این تفاوت که به وعده ی حتمی پیروزی الهی در مقابل دشمنان ایمان دارد. که این امر در کلام بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی ایران نیزکاملاً هویدا است ایشان در این باره می فرمایند : « این جنگ و تحریم اقتصادی و اخراج کارشناسان خارجی، تحفه ای الهی بود که ما از آن غافل بودیم. اکنون اگر دولت و ارتش کالاهای جهان خواران را تحریم کنند و به کوشش و سعی در راه ابتکار بیفزایند، امید است که کشور خود کفا شود و از دریوزگی از دشمن نجات یابد. » (امام خمینی،1392،ج 21،ص 434-433)  

بنابر آنچه که گفته شد در واقع امروزه، تجارت جهانی بعنوان دست آویزی برای فشار علیه کشور هایی که در برابر مستکبرین جهانی قرار گرفته اند مطرح می گردد. و هدف دشمن از آن، ایجاد نارضایتی های معیشتی و اعتراضات مردمی است که بتواند با استفاده از افراد نفوذی خود جریان اعتراضات را به سمت درگیری و نا آرامی های خیابانی تغییر دهد. در این مورد می توان به فتنه دی ماه سال 1396 اشاره نمود که نقطه مرکزی جریان مقاومت یعنی جمهوری اسلامی ایران را هدف قرار داده بود. و نیز همچنین فتنه های سال 1398 در کشور های عراق و لبنان از این قبیل می باشند.

3.2. طرح ریزی انواع سناریو های نفوذ توسط دشمنان جریان مقاومت برای انحراف از مسیر حرکت و یا تغییر رفتار آن

نفوذ را در لغت می توان به معنای قدرت و یک کنش دانست. که نتیجه مورد نظر را بدون اعمال آشکار زور یا بدون اعمال مستقیم فرمان، بدست می آورد. و در اصطلا عبارت است از اعمالی که مستقیم یا غیرمستقیم باعث تغییر در رفتار یا نظرات دیگران می شود.(الوانی،۱۳۸۶،ص ۱۴۲) برخی دیگر آن را به اعمال قدرت اجتماعی افراد و گروها،برای تغییر در نگرش های رفتاری دیگران تعریف کرده اند.(فرانزوی،۱۳۸۱،ص 177)  اما دقیق ترین تعریفی که می توان از نفوذ ارائه داد عبارت است از: فرآیند اثرگذاری بر افکار، رفتار ویا حتی عواطف شخص دیگر است. یعنی اگر شخصی بتواند  دیگری را متقاعد کند که عقیده اش را دبارهی موضوعات مختلف تغییر دهد ویا رفتاری را به خواست او انجام دهد و یا از انجام رفتاری صرف نظر کند و یا حتی به محیط پیرامون خود، به شکلی خاص بنگرد ، در حقیقت در اینجا نفوذ شکل گرفته است.(مورهد،1385،ص382)  حال آنکه کشور ایلات متحده آمریکا به دلیل عدم توانایی در مقابله نظامی با کشور های جریان مقاومت اسلامی و در راس آنها جمهوری اسلامی ایران به دنبال پیاده سازی جریان نفوذ در میان آنها است. و تهدیدات آمریکا در این جریان به دونوع  سخت و نرم تقسیم می شود که تهدیدات نرم آن شامل : جریان سازی های داخلی، ایجاد شکاف در جبهه مقاومت ،ایجاد وحشت علیه جمهوری اسلامی ایران، جنگ رسانه ای و... هستند.(مومن زاده،1392،ص154) در بارهی تهدیدات سخت ایلات متحده آمریکا باید گفت این کشور در این رابطه بایک تناقض مواجه است وآن این است که در یک طرف این کشور تمایل به جدی نشان دادن گزینه نظامی برای ایجاد خطای محاسباتی در کشور هدف دارد. اما در طرف دیگر این کار باعث به وجود آمدن نوعی اجماع ملی می شود.(مومن زاده،1392،ص177) اما متاسفانه  وضعیت کنونی کشور های جهان اسلام و اختلافات میان آنها بیانگر پدیدهی نفوذ سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی در جهان اسلام است.(کرمی،1395،ص 53) که مصداق های این امر را می توان روابط کشور های عربی با رژیم اشغالگر قدس وکم رنگ شدن مسئله فلسطین در میان آنها دانست. مقام معظم رهبری در باره این نوع نفوذ در یکی از دیدار های خود این چنین توضیح و هشدار می دهند:  «افرادی که میتوانند در جامعه اثرگذار باشند، بکشانند به آن سمت مورد نظر خودشان. سمت مورد نظر عبارت است از تغییر باورها، تغییر آرمانها، تغییر نگاه‌ها، تغییر سبک زندگی؛ کاری کنند که این شخصی که تحت تأثیر نفوذ قرار گرفته، همان چیزی را فکر کند که آن آمریکایی فکر میکند؛ کاری کنند که شما همان‌جوری نگاه کنی به مسئله، همان‌جوری تشخیص بدهی که آن مأمور عالی‌رتبه‌ی سیا تشخیص میدهد؛ در نتیجه همان چیزی را بخواهی که او میخواهد. بنابراین خیال او آسوده است؛ بدون اینکه لازم باشد خودش را به خطر بیندازد و وارد عرصه بشود، شما برای او داری کار میکنی؛ هدف نفوذ این است؛ نفوذ جریانی، نفوذ شبکه‌ای، نفوذ گسترده؛ نه موردی. اگر این نفوذ نسبت به اشخاصی انجام بگیرد که اینها در سرنوشت کشور، سیاست کشور، آینده‌ی کشور تأثیری دارند، شما ببینید چه اتّفاقی می‌افتد؟ آرمانها تغییر پیدا خواهند کرد، ارزشها تغییر پیدا خواهد کرد، خواستها تغییر پیدا خواهد کرد، باورها تغییر پیدا خواهد کرد. » ( مقام معظم رهبری، بیانات  در دیدار فرماندهان گردان های بسیج ، 4/ 9/ 1394) بنابر بیانات مقام معظم رهبری می توان هدف مستکبرین جهانی تغییر در ساسیت کشور ها دانست، سیاستی که از ایدئولوژی ناشی می شود پس در واقع در میابیم دشمن به دنبال تغییر ایدئولوژی مقاومت و تبدیل کردن آن به سازش است.

3.3.تقویت حس ناسیونالیسم قومی در کشور های عضو محور مقاومت جهت از بین بردن انسجام داخلی و ایجاد تفکر انحصار طلبانه

برخی از لحاظ لغوی قوم را مرادف گروه و ملت دانسته اند (شوشتری، ۱۳۷۴،ص۳۴۷) اما برخی دیگر آن را گروهی از مردان بغیر از زنان دانسته اند.(راغب اصفهانی،۱۳۷۵،ج۳، ص ۲۷۸) اما در اصطلاح جامعه شناسی قوم گروهی از مردم هستند که زبان،دین،مذهب، فرهنگ و سرزمین واحد دارند و حتی از نظر خصوصیات جسمانی نیز به هم نزدیک هستند و همین مشترکات است که هر قومی را از قوم دیگر متمایز می سازد.(اشرفی،۱۳۹۱،ش ۱۸، ص ۱۳۳) حال آنکه صرف وجود قومیت ها درون کشورها مسئله نیست و این یک امر طبیعی قلمداد می شود. اما اگر در میان آنها نوعی حس ناسیونالیستی قوم گرایانه به وجود آید این امر موجب از میان رفتن اتحاد و انسجام داخلی کشور می شود.این عدم انسجام و ضعف کشور در یک پارچه سازی گروه های اجتماعی مختلف و تبدیل آنها به نیروی سیاسی اجتماعی متحد، موجب به وجود آمدن تهدیدات امنیتی جدی می شود. که زیرساخت های کلان سیاسی را چند پاره ساخته و دیگر نظام سیاسی قابل به پاسخ گویی نخواهد بود .(فکوهی، 1380، ص 17)

کشور های عضو محور مقاومت اسلامی از جمله ایران،عراق،سوریه،لبنان و ...در دخل خود ، تنوع های قومیتی ،مذهبی و نژادی زیادی برخوردار هستند .که دشمنان این جریان در صدد هستند از این عوامل عارضی در راستای هدف خود بهره برده و انسجام آنها را ازبین ببرند و این کشور ها را به سمت تجزیه و کوچک شدن سوق دهند که نتوانند دیگر در مقابل آنها قدرت ایستادگی را داشته باشند. که مصداق بارز این تلاش را می توان جریان ایجاد همه پررسی کردستان عراق برای استقلال دانست در آن برحه زمانی بواسطه ی حمله داعش به عراق افرادی مانند مسعود بارزانی که گرایش های استقلال طلبانه از عراق داشتند از این فرصت استفاده کردند و مسئله همه پرسی را در مناطق کرد نشین مطرح نمودند وی گفته بود هیچ برنامه ای نمی تواند روند اجرای آن را متوقف نماید.( بوژمهرانی و پور اسلامی،۱۳۹۴، ۶۹_۶۱) که البته این جریان با هوشمندی و ابتکار عمل جریان مقاومت اسلامی به ویژه تلاش های دیپملاتیک سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی خنثی شد.

4.3.استفاده از ضعف های عقیدتی در امت اسلامی برای تشکیل گروه های سلفی_ تکفیری جهت ایجاد نقطه امن برای رژیم صهیونیستی

دشمنان جریان مقاومت هنگامی که با عدم توانایی در رویارویی با جریان مقاومت رو به رو شدند. سیاست به وجود آوردن جنگ های نیابتی در منطقه پیش گرفتند و در این راستا از ضعف های عقیدتی که در امت اسلامی وجود داشت استفاده نمودند. آنها بار دیگر اندیشه های خشن ابن تیمیه که به دلیل رد افکار توسط علمای مذاهب اربعه اهل سنت و عدم حمایت و همکاری حکام آن دوره که مطرود اعلام شده بود بار دیگر زنده کردند. ابن تیمیه با مطرح کردن مسئله حرمت بدعت گذاری در دین،دست به تکفیر مسلمانان زد و سعی در رواج این اندیشه های خشن در میان شاگردانش داشت. (شوکانی،۱۴۲۹ق،ص ۹۷)،(ابن حجر،۱۴۱۴ق، ج۱،ص۱۴۷). در واقع دشمنان اسلام از این اندیشه های افراطی و کج فهمی ها در رابطه با دین استفاده کردند و گروه های تکفیری تروریستی مانند داعش، احرار الشام، ارتش آزاد و...را در دل کشور های جریان مقاومت از جمله عراق و سوریه پدید آوردند .

اگر به عمل کرد این گروه های تکفیری دقت کنیم در می یابیم عملا این گروه ها، محور مقاومت اسلامی را که مخلاف اسرائیل در منطقه است را هدف قرار داده اند که به واسطه وجود این گروه ها رژیم صهیونیستی می تواند برای خود منطقه ای امن ایجاد نماید. در راهبرد های رژیم صهیونیستی امنیت نقش مهمی ایفا می کند و نیز داشتن مرزهای امن یکی از محور های اصلی سیاست خارجی آن را شکل می دهد که از این امر نیز در توجیه توسعه طلبی و اشغال سرزمین های فلسطین بهره می برد.( روحی ،۱۳۸۵،ص ۶۹)

راهکارهای قرآنی مقابله با مهمترین چالش سیاسی پیش روی جریان مقاومت اسلامی:

همانا خواستگاه و شکل گیری جریان مقاومت اسلامی برگرفته از قرآن کریم است. چراکه که قرآن کریم هرگز سازش با مستکبرین و ظالمان را نمی پذیرد و همواره امت اسلامی را به مقابله با این جریانات دعوت می نماید و آن را وظیفه ی هر مسلمانی می داند. اما قرآن کریم بنابر جامعیت اش که همه چیز را در بر می گیرد و نیز جنبه جهانی بودنش، در برابر چالش های که دشمنان اسلام از نظر سیاسی پیش روی جریان مقاومت قرار می دهند راهکار هایی را ارائه نموده است که عبارتند از :

4.1. استفاده از منطق قرآنی اقتصاد مقاومتی در برابر اهرم فشار تحریم های اقتصادی:

دشمنان اسلام همواره اندیشه تسلیم مومنان و باز داشتن آنان را از مسیر حق و دفاع از عدالت و حمایت از مظلوم را در سر می پرورانند . آنان از تلاش های خود در این را هرگز دست بر نمی دارند تا زمانی که علاوه بر تسلیم مسلمان از اعتقادات و آرمان های خود عقب نشینی کرده و دست بردارند. قرآن کریم نسبت به این امر به مسلمان هشدار می دهد و عقب نشینی نسبت به مواضع و اصول را جایز نمی داند.و در آیه ای در این باره می فرماید: ﴿وَلَن تَرْضَى عَنكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ﴾.(بقره:120). «ﻳﻬﻮﺩ ﻭ ﻧﺼﺎﺭﻱ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺭﺍﺿﻲ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﻴﻨﺸﺎﻥ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻨﻲ . ﺑﮕﻮ : ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺧﺪﺍ ﻓﻘﻂ ﻫﺪﺍﻳﺖ [ ﻭﺍﻗﻌﻲ ] ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺍﮔﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻲ ﻛﻪ [ ﭼﻮﻥ ﻗﺮﺁﻥ ] ﺑﺮﺍﻳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﻫﻮﺍ ﻭ ﻫﻮﺱ ﻫﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻨﻲ ، ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻭ ﻳﺎﻭﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮد. ». اما اگر ملت در مقابل دشمنان از خود تغییر رفتار نشان ندهد با تحریم و محاصره رو به رو خواهد شد. اما این محاصره و تحریم پیشینه ای تاریخی دارد و از دیرباز بکار می رفته است. برای مثال سران قریش برای تسلیم کردن مسلمان و پیامبر اکرم (ص) تحریم های اقتصادی و اجتماعی علیه ایشان ،بنی هاشم و بنی عبدالمطلب وضع نمودند.(ابن واضح یعقوبی،۱۳۷۱،ص ۳۸۹_۳۹۰) و سران کفر قطعنامه ای نامه ای در این خصوص نوشتند و در خانه کعبه قرار دادند از مفاد آن عدم معامله تجاری، ازدواج و حتی معاشرت با آنها می شد.( ابن هشام ،۱۳۷۵،ج۱، ص ۲۱۴)البته سران قریش علاوه بر این اقدام های نظارتی برای اجرا و عدم نقض تحریم ها نیز به اجرا در آوردند تا کاملا قدرت خرید مسلمانان را پایین آورند. ( بلاذری،۱۳۳۷،ج۱،ص ۲۳۵_۲۳۴)

اما منطق قرآن،مقاومت و پایداری را در این مشکلات معرفی می کند و آن را تنها را عبور از مشکلات جامعه اسلامی از جمله مشکلات اقتصادی می داند. قرآن کریم در آیه ای شریفه در این باره می فرماید: ﴿كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ﴾.(بقره:216). «ﺟﻨﮓ [ ﺑﺎ ﺩﺷﻤﻦ ] ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺮّﺭ ﻭ ﻟﺎﺯم ﺷﺪﻩ ، ﻭ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮﺍﻳﺘﺎﻥ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺑﺴﺎ ﭼﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﺧﻮﺵ ﻧﺪﺍﺭﻳﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺮ ﺍﺳﺖ ، ﻭﺑﺴﺎ ﭼﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺑﺪ ﺍﺳﺖ ; ﻭﺧﺪﺍ [ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺍﻣﻮﺭ] ﻣﻰ ﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﻧﻴﺪ».  مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در باره مفهوم این آیه می فرمایند: « گاهی اوقات از این‌که درهای دنیا به روی ما بسته باشد، خیلی ناراحت می‌شویم؛ اما همین موجب می‌شود که ما به خودمان بپردازیم و از استعداد خودمان استفاده کنیم و این رشدها و شکوفاییها به‌وجود آید.» (مقام معظم رهبری، بیانات در دیدار کارگزاران نظام، ۱۵ / ۵/ ۱۳۸۲) مقام معظم رهبری( مدظله العالی) با توجه به همین منطق قرآنی، تنها راه عبور از مشکلات اقتصادی جامعه را خودکفایی و اقتصاد مقاومتی معرفی می نماید.ایشان در تشریح اقتصاد مقاومتی چنین می فرمایند: « ستون فقرات اقتصاد مقاومتی تولید داخلی است. تولید داخلی اگر بخواهد رونق پیدا بکند یقیناً باید، هم به آن کمک تزریق بشود، هم از چیزهایی که مانع رشد آن است جلوگیری بشود، هم برای محصولات، بازار به‌وجود بیاید، هم واردات محصولات مشابه به یک نحوی کنترل بشود - کلمه‌ی ممنوع را به کار نمیبرم و با محاسبه مورد مراقبت دقیق قرار بگیرد، هم در قراردادهای خارجی‌ای که این مجموعه و امثال این مجموعه دارند، دولت کمک بکند. گفتیم اقتصادما درون‌زا و برون‌گرا است؛ ما از درون باید رشد کنیم و بجوشیم و افزایش پیدا کنیم، امّا بایستی نگاه به بیرون داشته باشیم؛ بازارهای جهانی متعلّق به ما است، باید بتوانیم با همّت خود و با ابتکار خود، در این بازارها حضور پیدا کنیم و این حضور بدون حمایت دولت امکان‌پذیر نیست؛ که البتّه بخشهای مختلف دولتی در این زمینه میتوانند سهم داشته باشند.» ( مقام معظم رهبری، بیانات در دیدار کارگران گروه صنعتی مپنا، ۱۰ / ۲/ ۱۳۹۳)

4.2. تبعیت از خط ولایت و رسالت، عاملی در برابر انواع نفوذ از نگاه قرآن کریم

از انواع سناریو های که دشمنان اسلام با استفاده از آن در صدد زبه زدن به اسلام و جریان مقاومت اسلامی از دیرباز تا کنون بوده اند ایجاد جریان نفوذ بوده است . در قرآن کریم این جریان به یک حوزه و فرد محدود نمی‌شود . در قرآن کریم آغاز این جریان شیطان دانسته شده و فرعون ، منافقان و یهود از مدل های آن بشمار می رود. قرآن کریم همواره در مورد این جریان به مسلمانان هشدار و راهکار هایی را برای مقابله با آن بیان می نماید قرآن کریم در این باره می فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِّن دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ﴾.(آل عمران: ۱۱۸). «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! محرم اسراری از غیر خود، انتخاب نکنید! آنها از هرگونه شرّ و فسادی در باره شما، کوتاهی نمی‌کنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید. (نشانه‌های) دشمنی از دهان (و کلام) شان آشکار شده؛ و آنچه در دلهایشان پنهان می‌دارند، از آن مهمتر است. ما آیات (و راه‌های پیشگیری از شرّ آنها) را برای شما بیان کردیم اگر اندیشه کنید».

قرآن کریم در این آیه شریفه نوعی حساسیت را به مسلمانان گوشزد می کند که همواره مراتب احتیاط را در مورد افراد رعایت کرده و از توطئه های دشمنان برای ضربه زدن به آنها قافل نشوند. در واقع قرآن کریم با بیان این آیه شریفه در صورت عمل کردن کامل به آن راه نفوذ در مناسبات امنیتی و نظامی را بسته است.

قرآن کریم هدف کلی جریان نفوذ را تغییر باورها و انفعال در مواضع معرفی می کند که آیه شریفه : ﴿وَلَن تَرْضَى عَنكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ﴾.(بقره:120). «ﻳﻬﻮﺩ ﻭ ﻧﺼﺎﺭﻱ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺭﺍﺿﻲ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﻴﻨﺸﺎﻥ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻨﻲ . ﺑﮕﻮ : ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺧﺪﺍ ﻓﻘﻂ ﻫﺪﺍﻳﺖ [ ﻭﺍﻗﻌﻲ ] ﺍﺳﺖ . ﻭ ﺍﮔﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﻲ ﻛﻪ [ ﭼﻮﻥ ﻗﺮﺁﻥ ] ﺑﺮﺍﻳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﻫﻮﺍ ﻭ ﻫﻮﺱ ﻫﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻨﻲ ، ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻭ ﻳﺎﻭﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮد». موید این امر است. حال آنکه قرآن کریم راهکار مقابله با تمام جریانات نفوذ از جمله نفوذ فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و...را تبعیت از خط ولایت و رسالت می داند قرآن کریم در این باره می فرماید: ﴿قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعًا فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَن تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴾.(بقره:38). « ﮔﻔﺘﻴﻢ : ﻫﻤﮕﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ [ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻭ ﻣﻘﺎم ] ﻓﺮﻭﺩ ﺁﻳﻴﺪ; ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻣﻦ ﻫﺪﺍﻳﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺁﻣﺪ، ﭘﺲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﺪﺍﻳﺘﻢ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﺮﺳﻲ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﺷﻮﻧﺪ». این آیه شریفه موید این امر است تا زمانی که افراد پیرو خط رسالت و ولایت باشند و در این راه استقامت کنند دشمنان در هر لباسی که باشند توان نفوذ در افکار و ارزشهای آنان را نخواهند داشت.

قرآن کریم با بیان آیه شریفه : ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ تُلْقُونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءَكُم مِّنَ الْحَقِّ يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِيَّاكُمْ أَن تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ إِن كُنتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِي سَبِيلِي وَابْتِغَاءَ مَرْضَاتِي تُسِرُّونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَيْتُمْ وَمَا أَعْلَنتُمْ وَمَن يَفْعَلْهُ مِنكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ ﴾.(ممتحنه:1). «ﺍﻱ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ! ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﻣﻦ ﻭ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﮕﻴﺮﻳﺪ ، ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ ، ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺣﻖ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﻛﺎﻓﺮﻧﺪ ، ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﻤﺎﻧﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺷﻤﺎﺳﺖ [ ﺍﺯ ﻭﻃﻦ ] ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ، [ ﭘﺲ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﮕﻴﺮﻳﺪ ] ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻬﺎﺩ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻣﻦ ﻭ ﻃﻠﺐ ﺧﺸﻨﻮﺩﻳﻢ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﻳﺪ [ ﭼﺮﺍ ] ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﻴﺎم ﻣﻰ ﺩﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﺳﺘﺸﺎﻥ ﺩﺍﺭﻳﺪ ؟ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﺍﺷﺘﻴﺪ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﺩﺍﻧﺎﺗﺮم ، ﻭ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﻣﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ ، ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ». ملاک دیگری برای شناخت افراد که تحت تاثیر جریان نفوذ قرار گرفته اند را معرفی می کند و آن افرادی هستند که به دنبال ایجاد رابطه و دوستی با دشمنان هستند.

4.3. تاکید بر مفاهیم "نفس واحد " و " تقوا تنها عامل تمایز" در قرآن خط بطلانی بر ناسیونالیست قومی:

قرآن کریم راهکارهایی برای چالشهایی که دشمنان جریان مقاومت اسلامی با تقویت حس ناسیونالیسم قومی در کشور های عضو محور مقاومت جهت از بین بردن انسجام داخلی و ایجاد تفکرات انحصار طلبانه در آنها برای این محور پدید آورده اند ارائه می دهد .که یکی از مهمترین آنها عبارت است از تاکید بر مفهوم نفس واحد یعنی اینکه آفرینش بشر از یک مبدا واحد یا پدر و مادری واحد بوده است و این گذشت زمان و شرایط محیطی بوده است که باعث پیدایش رنگ ها، نژادها و قبایل مختلف شده است. قرآن کریم در این رابطه می فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا ﴾.(نساء:1). « ﺍﻱ ﻣﺮﺩم ! ﺍﺯ [ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻫﺎﻱِ ] ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺗﺎﻥ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ، ﺁﻧﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺗﻦ ﺁﻓﺮﻳﺪ ﻭ ﺟﻔﺘﺶ ﺭﺍ [ ﻧﻴﺰ ] ﺍﺯ [ ﺟﻨﺲ ] ﺍﻭ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺗﻦ ، ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ . ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺍﻭ ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ ، ﭘﺮﻭﺍ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ [ ﻗﻄﻊ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ] ﺧﻮﻳﺸﺎﻭﻧﺪﺍﻥ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ . ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺪﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺣﺎﻓﻆ ﻭ ﻧﮕﻬﺒﺎﻥ ﺍﺳﺖ».  این آیه شریفه به وجوه اشتراک انسانها یعنی خدای واحد و پدر و مادری واحد اشاره دارد؛ که تاکید بر این دو عاملی بر عدم به وجود آمدن و تقویت احساسات ناسیونالیستی در میان اقوام مختلف می گردد.  قرآن کریم تنها دلیل به وجود آوردن اقوام و ملت های متعدد را ایجاد یک نوع حس رقابت مثبت در انجام کار های خیر معرفی می کند و در این باره می فرماید: ﴿وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ﴾. (مائده:48). «ﻭ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ [ ﻗﺮﺁﻥ ] ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﻭ ﺭﺍﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺗﻮ ﻧﺎﺯﻝ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺎﻱ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻧﮕﻬﺒﺎﻥ ﻭ ﮔﻮﺍﻩ ﺑﺮ [ ﺣﻘّﺎﻧﻴّﺖ ﻫﻤﻪ ] ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ; ﭘﺲ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﺪﺍ ﻧﺎﺯﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺍﻭﺭﻱ ﻛﻦ ، ﻭ [ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺩﺍﻭﺭﻱ ] ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﺍﺯ ﺣﻘّﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺗﻮ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﻫﻮﺍﻫﺎﻱ ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻣﻜﻦ . ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺭﻭﺷﻨﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻳﻢ . ﻭ ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﻣﺖ ﻭﺍﺣﺪﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﺩﺍﺩ ، ﻭﻟﻲ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ﻛﻨﺪ ; ﭘﺲ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﻴﺮﻳﺪ . ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍﺳﺖ ; ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﺍﺧﺘﻠﺎﻑ ﻣﻰ ﻛﺮﺩﻳﺪ ، ﺁﮔﺎﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ».

یکی دیگر از مفاهیمی که قرآن کریم برای دوری بشر از احساسات ناسیونالیستی معرفی می کند تاکید بر تقوا بعنوان تنها عامل تمایز می باشد. در منطق قرآن کریم هیچ گاه عوامل عارضی نمی توانند عامل برتری انسانها بر یکدیگر بشمار آید قرآن کریم در این رابطه می فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ﴾.(حجرات:13).« ﺍﻱ ﻣﺮﺩم ! ﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻥ ﺁﻓﺮﻳﺪﻳﻢ ﻭ ﻣﻠﺖ ﻫﺎ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻳﻢ ﺗﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ . ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﮔﺮﺍﻣﻰ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻧﺰﺩ ﺧﺪﺍ ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎﺭﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ . ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺪﺍ ﺩﺍﻧﺎ ﻭ ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ».

4.4. تاکید بر مفهوم " امت واحده " بعنوان عامل عدم ایجاد فرقه های تکفیری تروریستی

منطق قرآن کریم هرگز خشونت طلبی و افراط گرایی که ناشی از ضعف های عقیدتی است را نمی پذیرد و در آیات متعددی به مذمت این کار می پردازد و می فرماید : ﴿وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ ﴾.(بقره:84). «ﻭ [ ﻳﺎﺩ ﻛﻨﻴﺪ ] ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻮﻥ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻧﺮﻳﺰﻳﺪ ، ﻭ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺁﻭﺍﺭﻩ ﻧﻜﻨﻴﺪ ، ﺳﭙﺲ [ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﺘﺎﻥ ] ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻫﻢ ﮔﻮﺍﻫﻲ ﻣﻰ ﺩﻫﻴﺪ». قرآن کریم نیز علاوه بر این در آیاتی دیگر بر مهربانی و رحمت پیامبر اشاره می نماید که خود عاملی برای جذب قلوب افراد بشمار می رود.قرآن کریم در این باره می فرماید: ﴿فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ﴾.(آل عمران:159). «یعنی به برکت رحمت الهی با آنان نرمخو و مهربان شدی، اگر قرار بود تندخو و سنگدل باشی، قطعاً از پیرامون تو پراکنده می‌شدند. هم خودت آن ها را ببخش و هم از من بخواه که آنان را ببخشم؛ یعنی گویا طلب استغفار از وظایف پیامبر(ص) است تا انشاءالله خدا آن ها را ببخشد. آیه این مطلب را می‌رساند که گاهی جای بخشش هم هست، خدا می‌خواهد ببخشد، اما پیامبر(ص) باید برای آنها طلب استغفار کند». این آیات کاملا نشان می دهد که دین اسلام مخالف هر نوع خشونت افراطی است. و برای عدم شکل گیری گروه های خشونت طلب تکفیری بر مفهوم وحدت امت اسلامی تاکید می کند؛ قرآن کریم در این رابطه می فرماید: ﴿إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ ﴾.(آل عمران:159). « ﻭ ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺍﻳﻦ [ ﺍﺳﻠﺎم ] ﺁﻳﻴﻦ [ ﺣﻘﻴﻘﻲ ] ﺷﻤﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺁﻳﻴﻨﻲ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻨﻢ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺷﻤﺎ ﭘﺲ ﻣﺮﺍ ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ». کشور های محور مقاومت برای جلو گیری از پدید آمدن گروه های تکفیری باید بر مفهوم امت واحده تاکید کرده و نگذارند این افراد به ابزار دست دشمن برای شکل دهی جنگ های نیابتی علیه محور مقاومت تبدیل شوند.

نتیجه گیری

همان طور که بیان نمودیم دشمنان جریان مقاومت که منافع خود را به واسطه تقویت محور مقاومت در خطر می دیدند،همواره در پی ایجاد بحران های سیاسی در مقابل کشور های تشکیل دهنده این جریان بوده اند؛ تا موانع و چالش های را از بر سر راه حرکت آنها ایجاد کنند. که مهمترین این چالش ها از لحاظ سیاسی عبارتند از: 1_اعمال تحریم اقتصادی علیه کشور های محور مقاومت در جهت ایجاد نا رضایتی داخلی:در واقع امروزه، تجارت جهانی بعنوان دست آویزی برای فشار علیه کشور هایی که در برابر مستکبرین جهانی قرار گرفته اند مطرح می گردد. و هدف دشمن از آن، ایجاد نارضایتی های معیشتی و اعتراضات مردمی است که بتواند با استفاده از افراد نفوذی خود جریان اعتراضات را به سمت درگیری و نا آرامی های خیابانی تغییر دهد. 2_طرحریزیانواعسناریوهاینفوذتوسطدشمنانجریانمقاومتبرایانحرافازمسیرحرکتویاتغییررفتارآن: دراینروشدشمنانسعیمیکنندکهبدوناعمالآشکارزوریابدوناعمالمستقیمفرمان،نتایجموردنظررابدستآورند. وباعثتغییردررفتاروانحرافمسیر،کشورموردنظرشوند. 3_تقویتحسناسیونالیسمقومیدرکشورهایعضومحورمقاومتجهتازبینبردنانسجامداخلیوایجادتفکرانحصارطلبانه: یعنیدشمنانجریانمقاومتدرصددهستندکهازعواملعارضیهمچونقومیت،نژادو... درراستایهدفاستفادهکردهوانسجامداخلیآنکشورهایمحورمقاومتراازبینببرندواینکشورهارابهسمتتجزیهوکوچکشدنسوقدهندکهدیگردرمقابلآنهاقدرتایستادگیرانداشتهباشند. 4_ استفاده از ضعف های عقیدتی در امت اسلامی برای تشکیل گروه های سلفی_ تکفیری جهت ایجاد نقطه امن برای رژیم صهیونیستی : یعنی هنگامی که دشمنان جریان مقاومت با عدم توانایی در رویارویی با جریان مقاومت رو به رو شدند. سیاست دیگری در پیش گرفتند و آن به وجود آوردن جنگ های نیابتی در منطقه بواسطه ضعف های عقیدتی که در امت اسلامی وجود داشت بود. و کشوری که بیشترین بهره را از این نا آرامی ها می برد رژیم صهیونیستی بود.

اما قرآن کریم به دلیل اینکه کتابی جامع است و از هیچ چیز فرو گذار نکرده است .برای کسانی که پرچم مقاومت اسلامی را در برابر جبهه کفر بپا می دارند راهکار های حل چالش هایی را که دشمنان این جریان از نظر سیاسی پیش روی آنان قرار داده اند ،را بیان می دارد و آنها عبارتند از : 1_ استفاده از منطق قرآنی اقتصاد مقاومتی در برابر اهرم فشار تحریم های اقتصادی 2_ تبعیت از خط ولایت و رسالت، عاملی در برابر انواع نفوذ 3_ تاکید بر مفاهیم "نفس واحد " و " تقوا تنها عامل تمایز" در قرآن خط بطلانی بر ناسیونالیست قومی 4_ تاکید بر مفهوم " امت واحده " بعنوان عامل عدم ایجاد فرقه های تکفیری تروریستی. کشور های عضو محور مقاومت با بکار گیری این راهکار های که قرآن کریم به آنها ارائه می دهد می توانند در برابر هر چالشی اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... پیروز شوند

پیشنهادها:

امروزه علاوه بر جمهوری اسلامی ایران که هدف تحریم های ظالمانه شده است کشورهای هم راستا با آن نیز هدف تحریم های شدیداقتصادی قرار می گیرند. که البته در سالیان اخیر با درایت مقام معظم رهبری در مطرح کردن مفهوم اقتصاد مقاومتی با تکیه بر توان داخلی، وابستگی به خارج در صورت اجرایی شدن آن ، در جمهوری اسلامی ایران کاملا قطع می شود. اگر در تمامی کشور های عضو محور مقاومت این طرح اجرایی شود و آنان به توان داخلی خود تکیه کنند دیگر هیچ اهرم فشاری بنام تحریم نمی تواند آنها را تحت فشار قرار دهد. که علاوه بر انجام این طرح در داخل این کشورها آنها باید به سمت ایجاد پیمان های اقتصادی منطقه ای و فرامنطقه‌ای با کشورهای مستقل حرکت کنند

منابع

·        قرآن کریم

1.      ابن حجر، احمدبن‌، «علی الدرر الکامنه فی أعیان المائه الثامنه»، الدرر الکامنه فی أعیان المائه الثامنه؛ بیروت: دارالجیل، 1414.

2.      ابن منظور، محمد بن مکرم ، «لسان العرب» ،بیروت: دار الفکر و النشر والتوزیع، 1404.

3.      ابن واضح یعقوبى، احمد ابن ابی یعقوب «تاریخ یعقوبی" ؛ترجمه محمد ابراهیم آیتی»، چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1371.

4.      ابن هشام ،عبدالملک، «زندگی محمد پیامبر اسلام»، ترجمه سید هاشم رسولی، چاپ پنجم، تهران: کتابچی، 1375.

5.      اشرفی، عباس؛ ابوالقاسم پرواسی، «قوم گرایی از نگاه قرآن»، فصلنامه: رهیافت انقلاب اسلامی، سال ششم، 1391.

6.      امام خمینی(ره)،روح الله، « صحیفه نور»؛ مجموعه آثار امام خمینی. تهران:موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1392.

7.      انصاریان،مجتبی، «تاثیر تحریم های تحمیلی بر ایران از منظر دکترین امنیت انسانی»، تهران: موسسه انتشارات یادواره کتاب ، 1393.

8.      ایوانزر،گراهام و نوام،جفری، «،فرهنگ روابط بین الملل»؛ترجمه حمیرا مشیر زاده و حسین شریفی طراز کوهی،تهران:نشر میزان، 1381.

9.      آشوری،داریوش، «فرهنگ علوم انسانی»،تهران:انتشارات تهران، 1374.

10.بشیریه،حسین، «آموزش دانش سیاسی»، تهران: نشر نگاه معاصر، 1382.

11.بلاذری،احمد ابن یحیی، « فتوح البلدان»، ترجمه محمد توکل، چاپ اول، تهران: نشر نقره، 1337.

12.بوژمهرانی،حسن_ پور اسلامی، مهدی، «خود مختاری کردستان عراق و چالش های پیش روی جمهوری اسالمی ایران»، فصلنامه علمی _ ترویجی دانشگاه علوم و فنون مرز، سال ششم، شماره 3، صص 43-76، 1394.

13.دهخدا،علی اکبر، «لغت نامه دهخدا»،تهران:موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.، 1372.

14.ذوعلم،علی، «تاملی در مفهوم واژهی چالش؛ واژه چالش در ادبیات اجتماعی و فرهنگی ایران» ، ماهنامه اندیشه و تاریخ سیاسی ایران .سال چهارم.شماره36، 1384.

15.راغب اصفهانی، حسین بن محمد، «المفردات فی غریب القرآن»، مترجم: غلامرضا خسروي حسینی،تهران: مرتضوي، 1375.

16.روحی، نبی الله، «سیاست خاور میانه ای اسرائیل و کردستان عراق»، فصلنامه سیاست های دفاعی، 1385.

17.زمخشری،محمود بن عمر، «اساس البلاغه»،  .بیروت:دارالصادر ، 1979.

18.زهرانی،مصطفی، « نظریه های تحریم اقتصادی»، ،تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت خارجه، 1376.

19.شوشتري، عباس، « فرهنگ کامل لغات قرآن»، بیجا: انتشارات گنجینه، 1374.

20.شوکانی، محمد، «البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع»؛ بیروت: دار ابن کثیر، 1429.

21.ظریف،محمد جواد و میرزایی،سعید، «تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران»، ؛مجله سیاست خارجی؛شماره 1،سال یازدهم، 1376.

22.عیوضی،محمد رحیم، «آسیب شناسی انقلای اسلامی»، چاپ چهارم.تهران:سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388.

23.فراتی،عبدالواهاب، «انقلاب اسلامی؛چالش ها و بحرانها»، قم :دفتر نشرمعارف، 1381.

24.فرانزوی،استفن، «روانشناسی اجتماعی»، ترجمه مهرداد فیروزبخت و دیگران، تهران:انتشارات موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول، 1381.

25.فکوهی ناصر، «قوم شناسی سیاسی»، تهران، نشر نی، 1380.

26.کرمی،علی، «جریان شناسی نفوذ در صدر اسلام با تاکید بر دوران حکومت حضرت امام علی (ع)»، تهران: مرکز مطالعات راهبردی تربیت اسلامی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، 1395.

27.مقام معظم رهبری، بیانات  در دیدار فرماندهان گردان های بسیج ، 4/ 9/ 1394 ،سایت مقام معظم رهبری : www.khamenei.ir

28.مقام معظم رهبری، بیانات در دیدار کارگران گروه صنعتی مپنا، ۱۰ / ۲/ ۱۳۹۳ ، سایت مقام معظم رهبری: www.khamenei.ir

29.مقام معظم رهبری، بیانات در دیدار کارگزاران نظام، ۱۵ / ۵/ ۱۳۸۲، سایت مقام معظم رهبری:www.khamenei.ir

30.مورهد،گری گوری،و گریفین ، ریگی، «رفتار سازمانی»،ترجمه سید مهدی الوانی و غلامرضا معمار زاده ،تهران: انتشارات مروارید، چاپ یازدهم ، 1385.

31.مومن زاده،رضا، «باز دارندگی دفاعی جدید جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه دفاع مقدس،سال دوم ،شماره هفت، صفحات 179-174، 1392.

32.میرقادری-کیانی،«مقاله بن مایه های ادبیات مقاومت در قرآن » دوره ی شماره یک،ت ابستان، 1391.

33.نوروزی خیابانی،مهدی، «فرهنگ لغات و اصطلاحات سیاسی» ،تهران:نشر نی، 1374.

34.الوانی،سید مهدی، «مدیریت عمومی» ، تهران: نشر نی. چاپ سی و یکم، 1386.